Báo cáo Phụ nữ Lãnh đạo trong Doanh nghiệp của Grant Thornton Quốc Tế, thuộc chuỗi khảo sát Báo cáo Kinh doanh Quốc tế (IBR), đã ghi nhận kết quả đáng chú ý: 44,6% doanh nghiệp tầm trung trên toàn cầu có nữ giới đảm nhiệm vị trí Giám đốc Tài chính (CFO) - một tỷ lệ đang tiến gần đến bình đẳng giới. Với kết quả này, CFO trở thành vị trí lãnh đạo cấp cao thứ hai vượt mốc 40%, sau chức vụ Giám đốc/Trưởng phòng Nhân sự (HR), vốn đã đạt được từ năm 2019. 
 

Tại Việt Nam, tỷ lệ nữ CFO còn vượt trội hơn. Trong số các doanh nghiệp tầm trung được khảo sát, có tới 68,2% phản hồi rằng vị trí này do nữ giới đảm nhiệm - mức cao nhất trong tất cả các vị trí lãnh đạo cấp cao. Con số này cũng vượt xa mức trung bình toàn cầu, khu vực ASEAN và châu Á - Thái Bình Dương.

Image

Điều quan trọng đối với chúng ta là hiểu rõ điều gì đang thúc đẩy sự tiến bộ ở một số vị trí lãnh đạo và cách thức để nhân rộng những thành quả này trong toàn bộ đội ngũ lãnh đạo cao cấp.

Ảnh hưởng của biến động toàn cầu đối với vai trò CFO 
 
Chúng tôi nhận thấy có hai yếu tố chính: thứ nhất, tác động từ các sự kiện kinh tế vĩ mô và thứ hai, tỷ lệ nữ giới được tiếp cận giáo dục ngày càng tăng. 

1. Động lực từ bối cảnh kinh tế vĩ mô 

Sự gia tăng số lượng nữ CFO trong các doanh nghiệp tầm trung diễn ra song song với hàng loạt biến động lớn về kinh tế vĩ mô. Kể từ sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, doanh nghiệp đã liên tục chịu ảnh hưởng từ nhiều cú sốc: từ khủng hoảng nợ công châu Âu, kinh tế Trung Quốc hạ nhiệt tăng trưởng, cho đến đại dịch COVID-19 và làn sóng leo thang giá năng lượng bùng phát sau cuộc xung đột Nga - Ukraine. 
 
Kết quả nghiên cứu Phụ nữ Lãnh đạo trong Doanh nghiệp cho thấy các giai đoạn tỷ lệ nữ CFO trên toàn cầu tăng mạnh đều gắn liền với các thời điểm bước ngoặt của kinh tế thế giới. Chẳng hạn, những năm sau sự kiện Brexit, kinh tế toàn cầu chứng kiến sự thay đổi trong mạng lưới các hiệp định thương mại, sự chuyển giao lãnh đạo ở nhiều nền kinh tế lớn, cùng sự khởi đầu của phong trào #MeToo. Dữ liệu cũng phản ánh điều này: tỷ lệ nữ đảm nhiệm vị trí CFO đã tăng thêm 15 điểm phần trăm trong giai đoạn 2017 - 2019. 
 
Thực tế tại Việt Nam cũng cho thấy các biến động kinh tế vĩ mô có thể tác động đến tỷ lệ nữ CFO. Trước đại dịch, chỉ hơn 30% doanh nghiệp tầm trung có nữ CFO. Đến năm 2021, con số này đã tăng lên 60%, sau đó dao động trong khoảng 40-50% trong những năm tiếp theo, và đạt mức kỷ lục 68,2% vào năm 2025. Mức tăng gần đây diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực phục hồi nền kinh tế trước những bất ổn trên toàn cầu từ năm 2023, điều này có thể đã thúc đẩy nhiều doanh nghiệp tầm trung điều chỉnh cơ cấu lãnh đạo, đặc biệt về mặt quản trị tài chính, nhằm tăng khả năng thích ứng và duy trì hoạt động. 

Image

2. Tiếp cận giáo dục - mở rộng nguồn nhân lực tiềm năng 

Sự hiện diện ngày càng nhiều của phụ nữ trong các vai trò quản lý cấp cao gắn liền với sự tăng trưởng mạnh mẽ tỷ lệ phụ nữ tiếp cận giáo dục bậc đại học và sau đại học. Nhờ vậy, nhiều phụ nữ hiện nay sở hữu bằng cấp chuyên môn cao - một yếu tố then chốt cho những vị trí tài chính cấp cao như CFO. 
 
Theo Hiệp hội AACSB (Association to Advance Collegiate Schools of Business), tỷ lệ nữ giới theo học thạc sĩ tài chính tại Mỹ đã tăng 41% chỉ trong năm học 2021 và 2022, và tăng tới 70% ở các khu vực khác trên thế giới. 
 
Tại Việt Nam, nơi có tới 68,2% CFO là nữ, phụ nữ hiện chiếm 54% tổng số sinh viên tốt nghiệp đại học. Đây cũng là xu hướng chung ở nhiều quốc gia có tỷ lệ nữ CFO nổi bật. 
 
Thông điệp rất rõ ràng: các doanh nghiệp tầm trung cần tiếp tục thu hẹp khoảng cách giữa giáo dục và lãnh đạo, xây dựng những lộ trình rõ ràng để phụ nữ có thể phát triển từ môi trường học tập lên các vị trí lãnh đạo. 

Thúc đẩy sự thay đổi - hỗ trợ và chủ động vươn lên 

Việc ngày càng nhiều phụ nữ nắm giữ vị trí CFO không chỉ là tín hiệu tích cực cho riêng vai trò này mà còn là bệ phóng cho những thay đổi rộng lớn hơn. Sự gia tăng tỷ lệ nữ CFO có thể tạo hiệu ứng lan tỏa, giúp nhiều phụ nữ khác tiến vào hàng ngũ lãnh đạo. Thông qua vai trò cố vấn và hỗ trợ, họ có thể đồng hành cùng các đồng nghiệp nữ khác, giúp họ phát huy năng lực và dần bước lên các vai trò quản lý cấp cao hơn. 
 
Ngoài ra, nữ CFO cũng ở vị trí thuận lợi để “bước lên” đảm nhận vai trò Tổng Giám đốc (CEO) - nơi tỷ lệ tham gia của phụ nữ vẫn còn khiêm tốn (21,7% trên toàn cầu). Trên thực tế, có tới 40% CEO trên thế giới đi lên từ vị trí CFO, COO hoặc lãnh đạo của một bộ phận. Vì vậy, việc có thêm nhiều nữ CFO sẽ góp phần thay đổi cán cân giới tính trong các vị trí lãnh đạo cao nhất. 

Image

Hiệu ứng lan tỏa trong bộ máy lãnh đạo 
 
Sự hiện diện ngày càng mạnh mẽ của nữ CFO có thể thách thức những định kiến trong giới lãnh đạo, thúc đẩy các chuẩn mực quản trị tiến bộ hơn và tạo môi trường nơi phụ nữ có thể tỏa sáng. Sự gia tăng của nữ giới trong vai trò CFO cho thấy những gì có thể đạt được hôm nay và mở ra triển vọng cho bước tiếp theo. Nhiệm vụ hiện tại là chuyển hóa động lực này thành sự thay đổi rộng lớn hơn để ngày càng nhiều phụ nữ có thể tham gia vào bộ máy lãnh đạo, qua đó đưa bình đẳng giới trở thành một phần tất yếu trong toàn bộ hệ sinh thái lãnh đạo doanh nghiệp. 

Image